Mùa hè… Tâm trí tôi mường tượng lại những buổi chiều chạy chơi trên sườn đồi lộng gió, giữa mùa oải hương miên man tím và mùa hướng dương rực rỡ vàng. Sống ở Toulouse, những đồi hướng dương mênh mông vùng Lauragais đã trở nên bình dị, thân quen với tôi như hơi thở. Tôi bỗng thoáng nhớ Provence. Nơi ấy hẳn đang khoác lên mình mảnh khăn tím của những luống oải hương dài bất tận và thơm ngào ngạt.
Mục lục
Chúng tôi đánh xe đi Provence trong một chiều hè nhuốm sắc cam màu mật. Provence xưa kia là một tỉnh phía Đông Nam nước Pháp, nay chiếm một phần lớn vùng Provence-Alpes-Côte-d’Azur, còn gọi tắt là PACA. Cái tên thôi đã nói lên đủ điều, Provence có biển xanh sâu thẳm của Côte-d’Azur, có núi cao quanh năm tuyết trắng của dãy Alpes. Và đâu đó giữa lưng chừng biển và núi, là những cánh đồng oải hương ngút ngàn, tím lịm.

Nếu không có oải hương, Provence đã thật đẹp với đường bờ biển Địa Trung Hải trải dài, quanh năm nắng ấm, với những cánh rừng thông Briançon lá vàng mỗi độ thu về, với hồ Serre-Ponçon soi bóng núi, với những công trình kiến trúc còn vững chãi từ thời đế chế La Mã ở Arles, với núi rừng hoang dã vùng Vercor, với khe núi Verdon cùng dòng nước xanh màu ngọc, với những mỏ đất son màu vàng cam Roussilon, với khu sinh thái ngập nước Camargue rợp bóng sếu đầu đỏ, với những ngôi làng Gordes, Montbrun-les-Bains, Banon, Moustier-Saint-Marie… đậm chất Pháp hơn bao giờ hết. Phải rồi, Provence không chỉ có oải hương, nhưng từ cuối tháng sáu đến đầu tháng tám hàng năm, hoa oải hương vẫn cứ nở rộ trên những sườn dốc đầy nắng và gió, tô thêm một màu tím biếc cho bức tranh vốn đã rực rỡ đủ hương, đủ sắc.
Chúng tôi mải miết chạy xe trên con đường nhỏ quanh co qua những vườn hạnh nhân và những cánh đồng oải hương thơm ngát. Từ làng này quá làng khác, từ Sault đến Valensole, trưa hè Provence nóng rực và ve kêu rộn ràng. Đâu đó quanh Sault, cơn gió nhẹ mơn man những luống oải hương lác đác hoa đồng nội, lùa qua cửa kính xe để mở làm tung mái tóc dài. Hé mắt nhìn qua cửa sổ, nắng quá, mây quá ! Tôi bỗng nhớ thủa học trò, cũng cái nóng oi ả của những ngày hè, tiếng ve kêu râm ran khắp sân trường ngập nắng và một màu bằng lăng cũng tím vương đầy con đường nhỏ.
Chúng tôi đi mãi, đi mãi, tưởng chừng không biết mệt… qua núi đồi trập trùng, qua những ngôi nhà màu cam cửa sổ xanh pastel, những cánh đồng hướng dương vàng ruộm như mặt trời và những cánh đồng lúa mì đã gặt chỉ còn lác đác vài đụn rơm tròn. Rồi tôi đến Valensole.
Khác với ở Sault, những cánh đồng oải hương ở Valensole mênh mông trong một đại dương tím biếc. Từng luống hoa đều tăm tắp, song song với nhau, dường như chỉ tụ lại dưới chân rặng núi xanh huyền ảo xa xăm. Nếu như oải hương ở Sault mộc mạc như một cô thôn nữ lớn lên giữa hoa đồng và cỏ dại, oải hương của Valensole lại được chăm chút để mang dáng vẻ của một nàng tiểu thư đài các, yêu kiều. Cả hai cùng đẹp, cùng thơm ngát , cùng quyến rũ đến nao lòng.
Tôi đặc biệt thích những buổi chiều muộn ở Valensole, khi cơn gió trên cao nguyên dần xua đi cái nóng hừng hực vương vất trên nền đất bạc màu. Trải tấm khăn kẻ ca rô giữa hai luống oải hương thật xa đường lớn, tôi nằm dài ngắm mây lãng đãng trôi, lùa ngón tay vào những nhánh hoa còn tươi mát, mềm mịn, hít hà mùi hoa thơm dịu cho tràn đầy lồng ngực. Và tôi nghĩ, thời gian đã ngừng trôi thật rồi, tôi có thể ở đó mãi như vậy, không làm gì cả, mà không bao giờ biết chán. Có lẽ tôi vẫn còn ngồi ở đó nếu những chú ong không cứ vo ve tất bật, nếu mặt trời không đang ửng đỏ lên như hòn lửa, đốt cháy dải núi xanh phía chân trời.
Hoàng hôn hẳn là khoảnh khắc kì diệu nhất trên cánh đồng oải hương lượn sóng. Phía dưới những chân mây cam hồng, những luống hoa đã tím càng thêm tím rịn, rực rỡ hơn bao giờ hết. Tôi ngẩn ngơ, nheo mắt dõi theo cho đến khi mặt trời khuất hẳn. Một vài phút sau, những tia nắng cuối cùng bị bỏ quên nhuộm đỏ màn mây trong chốc lát trước khi tắt lịm. Khung cảnh huy hoàng nhường chỗ cho màn đêm buông dần xuống Valensole.
Ngón tay tôi mãi vẫn thơm ngát mùi oải hương, và ngày mai lại là một ngày mới…

Ngắm hoa ở đâu ?
« Con đường oải hương » ở Provence trải dài trên một diện tích rất rộng, trải dài hàng trăm km². Trong đó 3 khu vực nổi tiếng nhất và cũng là điểm đến của nhiều tour ngắm hoa nhất nằm ở Valensole, Sault và Gordes.
Những cánh đồng ở Valensole rộng nhất, được chăm sóc kĩ, luống hoa thẳng tắp và không xe lẫn cỏ dại. Cả cao nguyên rộng mênh mông đều trồng toàn oải hương tím ngắt. Phía chân trời còn có núi trập trùng.
Khu vực ngắm hoa mà đa số các tour chọn dừng chân cho khách chụp ảnh nằm quanh cửa hàng chuyên bán đồ chiết xuất từ oải hương của hãng Lavandes Angelvin ngoài rìa làng Valensole (trên trục đường chính D6, đi về phía Manosque, toạ độ GPS 43.823942, 5.938959), theo ý kiến cá nhân, đây là cánh đồng chụp ảnh đẹp nhất ở Valensole dù lúc nào cũng rất đông khách du lịch. Nếu có điều kiện, có thể lên khám phá những cánh đồng trên cao nguyên Valensole (“plateau de Valensole”), oải hương được trồng suốt dọc đường D8 chạy về phía núi. Không có khách tour và ít khách du lịch hơn rất nhiều đến chụp ở khu vực này, ảnh sẽ rất khác những khung hình trong những tấm post-card được bày bán.
Đi ngắm hoa oải hương vào thời điểm nào ?
Hoa oải hương nở đẹp từ giữa tháng 6 đến giữa tháng 8 hàng năm. Tùy theo thời tiết (mưa nắng và nhiệt độ), hoa có thể sớm hoặc muộn 1, 2 tuần. Định đến khu vực nào, bạn nên đi trước Lễ hội oải hương của làng đó ít nhất 1 tuần. Lễ hội oải hương của Valensole thường được tổ chức vào ngày chủ nhât thứ 3 của tháng bảy hàng năm. Oải hương thu hoạch bằng máy cắt nên rất nhanh. Khu vực Valensole hoa nở đẹp tầm 10 ngày cuối tháng 6 đến giữa tháng 7. Lễ hội oải hương của Valensole được tổ chức vào ngày 17 tháng 7 năm 2016. Để chắc chắn, trước khi đi, bạn có thể hỏi thông tin về tình hình hoa nở tại Phòng Du lịch làng Valensole (“Office de Tourisme”) qua số điện thoại +33 4 92 74 90 02 hay địa chỉ mail ot.valensole@wanadoo.fr.

Đến những cánh đồng hoa của Valensole :
- Các sân bay trong vùng : Marseille, Avignon, Toulon và Nice.
- Tàu hoả đến Manosque: Để đến Valensole, đầu tiên, đi tàu từ các thành phố lớn đến Manosque (ga Manosque – Gréoux-les-Bains)
- Aix-en-Provence đến Manosque : hành trình kéo dài 40 phút, khoảng 15 đến 20€/1 chiều.
- Marseille : 1 tiếng 20 phút, khoảng 19 đến 22€/1 chiều.
- Avignon : 2 tiếng rưỡi đến 3 tiếng rưỡi, 30 đến 40€/1 chiều (chuyển tàu ở Aix hoặc Marseille).
- Nice : 4 đến 5 tiếng, 40 đén 50€/1 chiều (chuyển tàu ở Aix hoặc Marseille.).
- Xe bus đến Manosque từ Marseille hay Aix-en-Provence : Hàng ngày, có tuyến xe khách của hãng LER (“Lignes express régionales” – www.info-ler.fr) số 25 nối Manosque với Marseille hay Aix en Provence. Xe xuất phát từ bến xe khách (“gare routière”) của Marseille qua Aix-en-Provence đến Manosque. Giá vé một lượt là 13.20 €/một lượt hoặc 21.2€/hai chiều nếu đi từ Marseille; và 8.70 €/một lượt-13,9€/hai chiều nếu đi từ Aix (giá năm 2016). Nếu mua 10 vé được giảm 75% => bắt đầu lợi nếu các bạn đi đoàn từ 3 người trở lên. Ngoài ra còn có xe số 26 nối thẳng Manosque với ga Aix-en-Provence TGV và sân bay Marseille Provence.
- Bằng xe đạp điện : Bạn có thể thuê xe đạp điện (17€/nửa ngày, 26€/1 ngày). Ví dụ : Cửa hàng Bachelas (MBK), 24 Boulevard de la Plaine, mở cửa từ thứ 3 đến thứ 7 hàng tuần. +33 (0)4 92 72 15 84. Từ Manosque đi Valensole theo đường D6 dài khoảng 20 km (1 chiều). Đây là đường cho ô tô, giới hạn vận tốc 90km/h nên nếu chọn đi xe đạp, bạn chú ý đi hàng một và nép sát vào lề đường bên phải để không cản trở giao thông và gây nguy hiểm cho bản thân cũng như người khác.Cao nguyên Valensole nằm phía bên kia làng Valensole so với Manosque. Ra khỏi làng, đi đường D8 hướng Puimoisson. Khắp cao nguyên bát ngát oải hương, bạn đi đến lúc chán thì về.
- Bằng taxi : (tầm 70 đến 80€/1 xe, đi được 4, 5 người). Chỉ cần google « Taxi Manosque » sẽ có rất nhiều kết quả cho bạn lựa chọn. Taxi sẽ đưa bạn ra cánh đồng, chơi chán chỉ cần gọi điện, họ sẽ ra đón về địa điểm cũ.
- Tour do Văn phòng du lịch (Office de Tourisme) tổ chức :Có khá nhiều tours cho bạn lựa chọn, hầu như ngày nào cũng có chuyến đi thăm cánh đồng và các làng đẹp xung quanh, giá trong khoảng từ 55 đến 65€ cho tour ngắn (đi nửa ngày), 100 đến 120€ (đi cả ngày). Đặt tours và hỏi thông tin ngay tại Văn phòng du lịch thành phố, qua điện thoại hoặc trên Internet. Ví dụ :
- Tour của các bạn sinh viên và Việt Kiều tổ chức :Gồm tour đi thăm quan các làng, ngắm oải hương theo yêu cầu, có thể có kèm cả phòng ngủ đêm, giờ giấc và giá cả theo thỏa thuận. Bạn hỏi trên trang Facebook của nhóm UEVF – Union des Etudiants Vietnamiens en France để biết thêm thông tin và liên lạc với người cung cấp dịch vụ.
- Tour giá rất tốt xuất phát từ Aix-en-Provence : Một tour được rỉ tai nhau trong giới du học sinh Aix-en-Provence nhiều năm gần đây. Bác Georges, một bác người Pháp đúng dân bản địa của vùng, mỗi cuối tuần, tuỳ lịch các sự kiện văn hoá của địa phương, lại tổ chức tour tham quan một địa điểm của vùng với giá rất hợp lý. Tour đi oải hương của bác giá 25€/ người (giá năm 2016), bao gồm đi buổi sáng đi một khu chợ đặc trưng vùng Provence tại làng Vinon-sur-Verdon, sau đó về tắm hồ và tiến vào thăm quan hẻm núi Gorges du Verdon, trước khi dừng chân tại những cánh đồng hoa oải hương. Nó có cái hay của một người làm cái nghề này vì đam mê, không phải vì lợi nhuận thuần chất, nên có những cái còn rất amatơ. Ví dụ như bác chỉ tổ chức tour vào ngày cuối tuần, cho sinh viên đi học có thể đi được, mỗi tuần đi một điểm khác nhau, nên hàng tháng chỉ có một buổi đi Valensole. Liên lạc với bác qua Website cũng như xem lịch trình cụ thể http://www.decouvertedelaprovence.com.
- Đường sắt Pháp bán vé theo chiến lược First Come, First Served. Ai mua vé sớm sẽ được vé rẻ, và khi còn càng ít vé, giá vé sẽ càng tăng. Với những tuyến đi đường dài, vé mở bán 3 tháng trước ngày khởi hành và mua tại thời điểm đó là rẻ nhất. Loại vé giá rẻ mang tên Prem's có giá bằng khoảng 1/3 giá full. Loại vé này cũng vẫn đổi trả được như vé bình thường. Đổi trước một tháng miễn phí, đổi trước tối thiểu ba ngày trước ngày khởi hành mất 5€, đổi cùng ngày với ngày tàu chạy mất 15€. Nhưng nếu các bạn có việc gấp phút chót không đi được mà không muốn mất phí thì có thể rao bán lại vé trên trocdestrains.com hay www.leguichet.fr. Những website đặt vé tàu ở Pháp là www.oui.sncf và www.thetrainline.com.
- Các bạn trẻ có thể mua thẻ "Avantage jeune" giá 49€ có giá trị trong vòng một năm (dành cho người chưa sinh nhật 28 tuổi). Thẻ này giúp bạn mua được vé tàu giá rẻ hơn so với giá niêm yết, thường là 30% nếu mua vé giá full.
- Ở Pháp, khi tàu chậm tối thiểu 30 phút là bạn bắt đầu được bồi hoàn một phần tiền vé. Chậm từ 30 phút đến 2 tiếng được bồi thường 25% tiền vé, từ hai tiếng đến ba tiếng được 50%, và trên ba tiếng được 75%. Mỗi vé tàu có một số hồ sơ (numéro de dossier) 6 chữ cái. Dùng số này để lên trang www.sncf.com/fr/compensation-g30 để đòi quyền lợi nếu tàu bạn bị chậm.
- Ngoài ra, các bạn có thể Like Page vivu.fr hay Join trang Hội những người thích vivu. Mỗi khi đường sắt Pháp bắt đầu mở bán vé giá rẻ hay có đợt khuyến mãi đặc biệt, bọn mình đều share ở hai địa chỉ trên 😜.

Mẹo chụp ảnh oải hương vào những ngày nắng
- Thời gian chụp ảnh đẹp trong ngày là từ trước bình minh đến tầm 9, 10 giờ sáng và từ 18, 19 giờ đến sau hoàng hôn.
- Chụp ảnh hoa oải hương vào buổi sáng sớm sẽ lên màu tím biếc hơn chụp vào buổi chiều muộn (tầm 18, 19 giờ)
- Nếu chụp vào buổi chiều tối, nên chụp ngược sáng (mặt trời ở phía trước mặt bạn). Nếu chụp thuận sáng (mặt trời ở phía sau lưng bạn), ánh sáng vàng cam của mặt trời sẽ làm hoa có màu hơi nhợt nhạt.
- Cảnh đồng hoa oải hương đẹp lộng lẫy nhất vào lúc hoàng hôn. Vào những ngày lác đác mây, sau khi mặt trời lặn khoảng 5 phút, mây sẽ chuyển sang màu đỏ rực cũng khá đẹp.
- Để thấy được cả cánh đồng hoa rộng, với luống dài thẳng đến tận chân trời, bạn nên đứng ở vị trí cao chụp xuống. Nếu có thể, nên mang theo một cái thang gấp, loại gọn nhẹ, cao tầm 1, 2 bậc.
Phân biệt 2 loại oải hương lavande vraie và lavandin :
Cùng gọi là oải hương nhưng hoa có nhiều giống khác nhau, trong đó hay thấy nhất là lavande vraie (còn gọi là lavande fine) và lavandin. Oải hương thật gọi là lavande vraie. Hoa lavande vraie được trồng ở những vùng cao từ 600m đến 1500m trên mực nước biển, mỗi cành chỉ có 1 nhánh mọc thẳng, bụi hoa không tỏa tròn ra xung quanh nhiều như hoa lavandin. Mỗi cành hoa lavandin có 3 nhánh, một nhánh chính ở giữa và 2 nhánh phụ 2 bên. Phần lớn các cánh đồng bây giờ trồng giống lavandin vì có năng suất cao hơn..