Provins

22nd May 2015 / Châu Âu, Pháp, Điểm đến

Cách Paris một giờ chạy xe, Provins là một trong những thành phố trung cổ được bảo toàn nguyên vẹn nhất nước Pháp, địa danh được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới từ năm 2001. Vào thế kỷ 12-13 sau Công nguyên, Provins là thành phố trù phú và lớn thứ ba của Pháp sau Paris (kinh đô của nước Pháp) và Rouen (đô thành của những vị vua Anh quốc trên lục địa). Sự giàu có của Provins nhờ vào vị trí nằm giữa con đường giao thương nối Bắc Âu và biển Địa Trung Hải. Vào thời cực thịnh của mình, có 9 đường cái quan cùng 11 nhánh đường phụ cùng quy tụ về Provins. Các công tước xứ Champagne, chủ nhân của Provins, đã cho tổ chức những hội chợ quy mô nhất châu Âu thời Trung cổ. Những nhà buôn lớn được lính vùng Champagne hộ tống đảm bảo an toàn suốt dọc đường áp hàng, cùng hệ thống luật pháp rõ ràng đảm bảo quyền lợi cho người kinh doanh làm nên sự thành công của những hội chợ tại Provins. Đồng tiền Provins được chấp nhận và trao đổi khắp châu Âu. Sau hai thế kỷ thịnh vượng, việc công quốc Champagne không có người thừa kế và bị sáp nhập và vùng đất cai quản trực tiếp bởi vua Pháp, cũng như những con đường giao thương khác được mở khiến Provins dần rơi vào quên lãng và chỉ còn là một thị trấn nhỏ giữa vùng đồng quê nông thôn Pháp. Nhưng cũng chính vì vậy, nó đã thoát bao sự đổi thay của chiến tranh, thời cuộc, công nghiệp hoá và hiện đại hoá để bảo tồn được hệ thống kiến trúc quy hoạch thời trung cổ của nó như 700 năm trước. Sự bảo tồn của Provins trong suốt 700 năm còn nằm ở một điểm khác, sự hiện đại trong kiến trúc thành phố khi nó được xây dựng, những con đường lát đá đủ lớn để những xe hàng thoải mái tránh nhau hai chiều, nối những quảng trường lớn là nơi giao thương trao đổi; những ngôi nhà lớn, chắc chắn tồn tại được với thời gian; nó đã như một thành phố hiện đại và không cần tái quy hoạch để phù hợp với cuộc sống thế kỷ 21.

Nhiều ý kiến ghen tị nói Provins được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới, tại một nước nhiều kho tàng văn hoá lịch sử như Pháp, phần nhiều là do các mối quan hệ của ngài thị trưởng nhiều ảnh hưởng của nó, Alain Peyrefitte, cựu bộ trưởng các bộ Giáo dục, Khoa học và Tư pháp của Pháp. Nhưng với tôi, việc được UNESCO công nhận không biết là một điều may hay dở cho Provins. Việc một địa danh được gắn mác khiến ta khi chưa đi, đã bị kỳ vọng quá nhiều vào nó. Nó phải có điểm gì xứng đáng với điều đó, trong khi Provins không có một công trình đủ độ hoành tráng để bất kỳ ai khi chiêm ngưỡng cũng phải mắt chữ A mồm chữ O. Sẽ rất dễ bị thất vọng nếu chỉ đến thành phố thượng và tập trung vào những công trình lớn. Provins như hai thành phố ghép lại làm một, thành phố thượng (la ville haute) trên đồi quanh những bờ tường thành còn được bảo tồn, và thành phố hạ (la ville basse) ven sông phía dưới. Tôi đã bị cuốn hút khi dành một buổi chiều, đi lại đúng con đường của những thương lái xưa, khi vượt qua bờ sông Voulzie sẽ vào đến thành hạ, rồi thẳng qua các phố Rue Hugues le Grand, Rue de la Friperie, Rue de Val, những ngôi nhà cốt gỗ còn đứng vững hàng thế kỷ minh chứng cho qúa khứ huy hoàng của thành phố. Đến phố thánh Saint-Thibault đã bắt đầu con đường men theo tường thành lên thành thượng, cuối phố là quảng trường lớn Place du Chatel, ở đây những thương lái đến từ Ý hay Tây Ban Nha có hai lựa chọn, đi thẳng tiếp về phía cửa thánh Saint Jouy để lên biển Bắc, hay rẽ trái đi qua cửa Saint-Jean để về Paris. Những con phố nhỏ của Provins, với những ngôi nhà lớn xây bằng đá tảng, cốt gỗ được trát bằng thứ vữa vàng pha từ đất sét lấy ở những mỏ quanh vùng, những dây thường xuân và dây hồng leo bám trên những bờ tường; tương truyền vị công tước Thibault đệ tứ sau một cuộc thập tự chinh đã mang về giống hoa hồng thành Damas để thành biểu tượng của thành phố.

Với những ai sống tại Paris và vùng phụ cận, một điểm hấp dẫn nữa của Provins là có thể tới đây hoàn toàn miễn phí. Thành phố vẫn nằm trong vùng Ile-de-France, tàu Transilien nối Paris với Provins sẽ miễn phí với những ai có thẻ Navigo và Imagine-R vào những ngày cuối tuần cũng như trong các kỳ nghỉ lễ.

Thời điểm thích hợp nhất để tới Provins có lẽ là tại lễ hội Les médiévales de Provins ( Website) được tổ chức vào tháng 6 hàng năm, khi toàn thành phố như một lễ hội hoá trang lớn quay ngược về thời trung cổ. Năm 2023, lễ hội được tổ chức vào hai ngày 10 và 11 tháng 6.

• Bằng auto : Provins cách Paris khoảng 1 tiếng 15 phút đến 1 tiếng rưỡi chạy xe. Có thể đỗ xe ngay cạnh văn phòng du lịch Provins “Office de Tourisme de Provins” nằm trên đường Chemin de Villecran, giá vé đỗ xe là 4 € một ngày và 2 € nửa ngày (giá năm 2015) hoặc đỗ ở thành hạ rồi đi bộ lên thành phố.
• Bằng xe lửa :  Đi tàu Transilien tuyến Paris Est – Longueville – Provins từ Paris Gare de l’Est. Nằm trong ranh giới của vùng Ile-de-France, đi Provins bằng tàu transilien hoàn toàn miễn phí với những ai có thẻ Navigo và Imagine R. Từ ga có thể đi bộ vào thành phố theo tuyến rue Hugues le Grand, rue de la Friperie, rue de Val, rue Saint-Thibault… hay có xe bus mini du lịch được tính toán phù hợp với giờ tàu đi và đến từ Paris
• Xe bus du lịch : Giờ xe chạy. Xe bus du lịch xuất phát từ ga Provins nối các điểm du lịch chính của thành phố được tính toán phù hợp với giờ tàu đi và đến từ Paris. Giá vé một ngày là 4 € (giá năm 2015) hay 2.5 € một lượt.

• Tường thành Provins (” Les remparts et portes fortifiées”) Vẫn còn vết tích của 1.2 km tường thành trong tổng số 5 km tường thành đã từng tồn tại, từ cửa thánh Saint-Jouy đến cửa thánh Saint-Nicolas. Dưới chân tường thành có tổ chức show để khơi gợi lại không khí thời trung cổ (“la Légende des Chevaliers” và “Les Aigles des Remparts”.
• Tour César Vọng lâu của thành cổ Provins. Kiến trúc phòng ngự lớp trong cùng của thành phố còn tồn tại. View từ đình tháp vào một ngày đẹp trời cũng hấp dẫn nhưng tôi thấy giá vé gần 5€ là… chát.
• Collégiale Saint-Quiriace de Provins Nhà thờ lớn của thành thượng. Có hai yếu tố “không may” trong quá trình xây dựng và tồn tại của nhà thờ nhưng lại khiến tôi thấy cái “không may” thực ra lại là một sự “may mắn” lớn. Do những khó khăn tài chính, nhà thờ chỉ được xây dựng với quy mô bằng 1/4 quy mô dự kiến, điều đó khiến nó có một không gian, quảng trường trước mặt để ngắm nhà thờ, điều mà nhiều nơi khác không có được. Thứ nhì, sau một lần bị hoả hoạn vào thế kỷ 17, việc xây dựng lại phần tháp trên với một kiến trúc mang phong cách phục hưng mang lại cho Collégiale Saint-Quiriace một không gian trong nhiều ánh sáng.
• Những ngôi nhà cổ Provins  Những ngôi nhà cổ cốt gỗ của Provins nằm trên trục nối các phố Rue Hugues le Grand, Rue de la Friperie, Rue de Val dưới thành hạ. Hay từ phố thánh Saint-Thibault men theo tường thành lên thành thượng, tới quảng trường lớn Place du Chatel và các nhánh rẽ ngang sau đó.

About the author: Trần Việt Dũng

 

V I V U E R - H A N O I A N in L Y O N